We willen kinderen beschermen voor nare dingen. Verlies, dood en rouw horen bij het leven. We kunnen kinderen hier helaas niet voor behoeden. Iedereen krijgt er vroeg of laat mee te maken. Je kunt kinderen in het dagelijks leven al kennis laten maken met dit onderwerp. Een dode vogel bijvoorbeeld kan aanleiding zijn tot een gesprek over de dood. Hierdoor wordt het onderwerp bespreekbaar.
Kinderen rouwen anders dan volwassenen. Dit heeft te maken met de ontwikkeling waar de kinderen nog midden inzitten. In elke ontwikkelingsfases rouwen kinderen weer anders. Hoe een kind rouwt kun u terug lezen in het artikel: rouwverwerkingsfases bij kinderen.
Hierin wordt ook uitgelegd hoe jonge kinderen rouwen en wat het verschil is met wat oudere kinderen. Wat begrijpt een kind staat ook uitgelegd per leeftijdsfase.
Allereerst is het belangrijk om dit onderwerp te bespreken in een veilige situatie. Laat het geen verboden onderwerp worden. Wanneer het kind vertrouwd is en zich veilig voelt kun je de dood uitleggen aan het kind. Het allerbelangrijkst is: wees eerlijk. Ondanks dat het een moeilijk onderwerp is kun je alles bespreken als dit maar afgestemd is op de leeftijd van het kind. Wanneer het (jonge) kind een vraag heeft en je hierop het antwoord niet weet, kun je dit eerlijk aangeven en soms ook dingen opzoeken. Ook wanneer je iets ergs te vertellen hebt, bijvoorbeeld als iemand in de directe omgeving heel ziek is of dood zal gaan. Zelf heb je bij dit onderwerp ook emoties zoals verdriet, angst of boosheid. Bespreek deze emoties en laat deze emoties zien aan je kind. Wanneer je het spannend vind om te vertellen dat er iemand gaat overlijden mag je ook aangeven dat je ook eigen angsten hebt. Je gevoelens laten zien en er over praten laat ook zien aan je kind hoe je hiermee kunt omgaan. Wanneer de emoties voor jezelf nog te overspoelend, te verdrietig zijn is het belangrijk om als volwassenen eerst rustiger te worden. Het is niet helpend voor kinderen wanneer je door je eigen emoties overspoeld wordt tijdens het gesprek over de dood.
Voor veel kinderen is de dood iets wat niet vatbaar is, een vaag begrip. Zeker voor heel jonge kinderen. Het is daarom fijn om uitleg te geven over de dood aan de hand van bijvoorbeeld een boekje. Er zijn veel boekjes verkrijgbaar voor iedere leeftijd waarin het onderwerp dood of ziek zijn behandeld wordt. Het klokhuis heeft ook mooie uitzendingen gemaakt over hoe een begrafenis eruit ziet, hoe je afscheid neemt en hoe je rouwt. Andere manieren om in gesprek te gaan over de dood zijn: Het naspelen van een begrafenis met bijvoorbeeld playmobile of duplo, een tekening maken of een film kijken waarin iemand overlijdt.
Kinderen kunnen op veel manieren reageren. Het ene kind zal boos worden, het andere kind heel verdrietig en zal misschien extra aandacht vragen. Ook zien we wel eens dat sommige kinderen weglopen of gaan spelen. Ze doseren zichzelf dikwijls. Alle reacties horen erbij en zijn goed. De meeste kinderen willen veel dingen weten en begrijpen, vooral praktische dingen. Ze stellen een vraag en gaan daarna weer door met het dagelijkse leven. Het onderwerp is zo groot voor de kinderen dat het overspoelend kan zijn. De meeste kinderen reguleren dit heel goed zelf. Het ene moment stellen ze kort een vraag en daarna gaan ze weer door met de de dagelijkse dingen. Het is dan fijn als er een volwassene echt aanwezig is, laat merken dat je er bent. Geef ruimte aan het kind als ze dit nodig hebben en overlaad ze niet met vragen. Ze geven zelf vaak heel goed aan wat ze aankunnen. Soms vinden kinderen het ook fijn om met een vriendje af te spreken, naar school of naar de sportclub te gaan. Om even weg te zijn van thuis in een andere omgeving. Ook dit kan erg helpend zijn.
Wanneer de mogelijkheid er is is het fijn om kinderen te betrekken bij de afscheidsviering. Je kunt hierbij denken het aansteken van een kaarsje tijdens de uitvaart, het voorlezen van een (korte) tekst. Ook voorafgaand aan de uitvaart kunnen kinderen betrokken worden. Denk hierbij aan het maken van een tekening die bij de kist gelegd kan worden. Bedenk indien mogelijk samen nieuwe rituelen om de overledene te herdenken.
Enkele tips opgesomd:
Nu je weet hoe je de dood op een goede manier kunt uitleggen aan het kind, is het tijd om het gesprek aan te gaan. Het is en blijft een lastig onderwerp maar het is belangrijk kinderen, hoe oud ze ook zijn, te betrekken. De informatie hierboven zal je helpen om het gesprek aan te gaan.
Heb je nog vragen over dit onderwerp neem dan gerust contact met ons op.
Gebaseerd op kennis en ervaring maken wij een proces op maat wat afgestemd is op uw behoefte. Neem gerust contact met ons op voor informatie.